Thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập, Bộ Nội vụ đang xây dựng dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 120/2020/NĐCP, trong đó đáng chú ý là đổi mới cơ chế xếp hạng đơn vị sự nghiệp công lập. 

Dự thảo Nghị định quy định tổ chức các đơn vị sự nghiệp công lập được xây dựng nhằm bảo đảm sự thống nhất với cơ cấu tổ chức mới của Bộ, ngành, địa phương sau khi bỏ mô hình tổng cục, sắp xếp lại đơn vị bên trong, đồng thời phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 02 cấp. 

Theo đó, một trong những điểm quan trọng của dự thảo là bãi bỏ quy định về đơn vị sự nghiệp công lập thuộc tổng cục, thuộc cục trong tổng cục để bảo đảm phù hợp với cơ cấu tổ chức mới của các bộ. Thay thế cụm từ “Ủy ban nhân dân cấp huyện” thành Ủy ban nhân dân xã, phường, đặc khu trực thuộc thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi chung là cấp xã) bảo đảm phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 02 cấp. 

Dự thảo bổ sung nguyên tắc đối với các đơn vị sự nghiệp công lập được thành lập mới phải tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư, trừ trường hợp thành lập theo quy định của luật chuyên ngành (để bảo đảm bao quát đầy đủ các đơn vị sự nghiệp công lập thành lập mới có mức độ tự chủ tự bảo đảm chi thường xuyên theo quy định của pháp luật chuyên ngành như Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng…). 

Đối với số lượng người làm việc tối thiểu, dự thảo Nghị định hoàn thiện tiêu chí, điều kiện về số lượng người làm việc tối thiểu khi thành lập đơn vị sự nghiệp công lập là viên chức, đối với đơn vị sự nghiệp công lập nhóm 1 và nhóm 2 thì số lượng người làm việc tối thiểu bao gồm viên chức và người làm chuyên môn, nghiệp vụ theo chế độ hợp đồng lao động được xác định theo Đề án thành lập để các Bộ, ngành, địa phương thống nhất thực hiện. 

Đối với quy định về tự chủ tổ chức bộ máy, dự thảo cơ bản kế thừa các quy định về tự chủ về tổ chức bộ máy, khung số lượng cấp phó của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập, người đứng đầu phòng thuộc đơn vị sự nghiệp công lập. 

Trên cơ sở các nội dung quy định về xây dựng và phê duyệt Đề án tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập tại Nghị định số 120/2020/NĐ-CP để biên tập lại thành một khoản về Đề án tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó quy định cụ thể về nội dung Đề án tự chủ và trình tự, thẩm quyền phê duyệt Đề án tự chủ theo mức độ tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập để các Bộ, ngành, địa phương làm căn cứ thực hiện. 

Một trong những điểm đáng chú ý là việc bổ sung quy định về xếp hạng đơn vị sự nghiệp công lập. 

Thực hiện nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 255/NQ-CP, Bộ Nội vụ đã chủ trì, phối hợp cùng với các Bộ, ngành, địa phương rà soát, đánh giá việc thực hiện Quyết định số 181/2005/QĐ-TTg để xác định rõ sự cần thiết, mục đích của việc xếp hạng và đề xuất hoàn thiện quy định của pháp luật về xếp hạng đơn vị sự nghiệp công lập.

Ở thời điểm ban hành, Quyết định số 181/2005/QĐ-TTg và Thông tư của các bộ hướng dẫn xếp hạng đơn vị sự nghiệp công lập theo ngành, lĩnh vực là cơ sở xếp hạng đối với đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Bộ, ngành, địa phương để phục vụ cho việc thực hiện chế độ tiền lương đối với viên chức và áp dụng chế độ phụ cấp chức vụ đối với viên chức lãnh đạo, quản lý tại các đơn vị sự nghiệp công lập theo ngành, lĩnh vực (cùng một loại hình đơn vị sự nghiệp công lập có vị trí pháp lý như nhau, cung ứng dịch vụ sự nghiệp công giống nhau nhưng chế độ phụ cấp chức vụ đối với viên chức lãnh đạo, quản lý của các đơn vị này lại khác nhau theo hạng của đơn vị). 

Đến nay, việc xếp hạng các đơn vị sự nghiệp công lập theo các quy định nêu trên không còn phù hợp với chủ trương của Đảng về cải cách chính sách tiền lương tại Nghị quyết số 27- NQ/TW. Mặt khác, thực hiện nguyên tắc một đơn vị sự nghiệp công lập có thể cung ứng nhiều dịch vụ sự nghiệp công cùng loại tại Nghị quyết số 19-NQ/TW, các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Bộ, ngành, địa phương đã được sắp xếp, tổ chức lại để hình thành một đơn vị sự nghiệp công lập đa ngành, do đó các thông tư hướng dẫn xếp hạng đơn vị sự nghiệp công lập theo từng ngành, lĩnh vực do các bộ đã ban hành không phản ánh đầy đủ hiệu quả tổng thể đối với các hoạt động của loại đơn vị sự nghiệp công lập này. 

Từ thực tiễn nêu trên, để tạo sự chủ động cho các Bộ trong việc hướng dẫn xếp hạng đối với đơn vị sự nghiệp công lập theo đặc thù riêng của từng ngành, lĩnh vực trong trường hợp cần thiết, Bộ Nội vụ đề xuất bãi bỏ Quyết định số 181/2005/QĐ-TTg và bổ sung trong dự thảo Nghị định một điều quy định về xếp hạng đơn vị sự nghiêp công lập mang tính nguyên tắc về nhiệm vụ của các bộ như sau: 

“Căn cứ tiêu chí, tiêu chuẩn chất lượng dịch vụ sự nghiệp công của từng ngành, lĩnh vực theo quy định của pháp luật chuyên ngành, các bộ quản lý ngành, lĩnh vực sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ hoặc ban hành mới văn bản hướng dẫn xếp hạng đơn vị sự nghiệp công lập theo ngành, lĩnh vực quản lý (trong trường hợp cần thiết) để nâng cao năng lực quản trị, hiệu lực, hiệu quả hoạt động và thực hiện phân bổ nguồn lực cho đơn vị sự nghiệp công lập theo hệ thống xếp hạng, nâng cao chất lượng dịch vụ sự nghiệp công đáp ứng nhu cầu của người dân, tăng nguồn thu sự nghiệp, đẩy mạnh tự chủ tài chính của đơn vị”. 

Ngoài ra, dự thảo Nghị định bỏ nội dung quy định về thẩm quyền của Bộ Tài chính để thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công và tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập. Bổ sung về thẩm quyền của người đứng đầu bộ, ngành, địa phương trong việc hàng năm đánh giá hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc phạm vi quản lý trên cơ sở tiêu chí, tiêu chuẩn chất lượng dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước...

Phương Nhung